Aşağı qan şəkəri digər adı ilə Hipoqlikemiya; qandaki şəkər miqdarının 50 mq / dl-dən altına enməsidir. Normalda qan şəkəri Aclıqda 60 mg / dl-dən altına enməz. 3-4 gün yemək yeyilməsi belə bədən, şəkərin daha da aşağı düşməsini qarşısını alır. Xüsusilə beyin və ürək kimi həyati orqanların tək enerji qaynağı şəkərdir. Qan şəkərindəki ani enişlər, bu orqanların işini dərhal təsir edər. Beynimizin tək enerji qaynağı şəkər olduğu üçün qan şəkərinin uzun bir müddət aşağı səviyyədə olması həyati təhlükə daşımaqdadır.
Qan şəkərinin düşməsi əhəmiyyətli ola bilərmi?
Bəli. Beyin, ürək kimi həyati əhəmiyyəti olan orqanlarımızın tək enerji qaynağı şəkərdir. Qan şəkərinin düşməsi bu orqanların işini dərhal təsir edər. Ayrıca qan şəkəri aşağılığı; meydana gətirdiyi yakınmalarla, diabetli xəstələri həqiqətən narahat edir.
Hansı diyabetlilerin qan şəkəri düşər?
Yalnız tibbi qidalanma müalicəsi (pəhriz) ilə müalicə olanlarda qan şəkəri düşməz. Qan şəkəri düşmə ən sıx rast gəlinən səbəbi; şəkər salıcı dərmanların , səhv, nəzarətsiz istifadəsi və ya bu dərmanlarla yemək payları və fiziki fəaliyyətlər arasındakı tarazlığın sağlanamamasıdır.
Məsələn; şəkər salıcı dərmanların və ya insulinin səhvən ya da həkiminizin təklifi xaricində çox miqdardan istifadə edilməsi qan şəkərini sala bilər. Insulinə şprisə diqqətlə çəkməmək, yaxşı görə bilməmə nəticəsində çox insulin etmək də qan şəkərini sala bilər. Bəzən dərmanların normal dozada alınmasına baxmayaraq, yemək payları atlanırsa və ya unudulub yeməklər vaxtında yenmezse alınan dərmanların təsiri ilə qan şəkəri düşə bilər. Ara paylar da laqeydliq edilməsi de hipoglisemiye zəmin hazırlaya bilər. Unudulan ara pay sonrası Hipoqlikemiya əlamətləri ortaya çıxa bilər.
Bəzən dərmanlar və yemək payları ilə əlaqədar bir problem olmamasına qarşı normaldan çox hərəkət etmək də şəkəri aşağı salır. Məsələn; alış-veriş etmək, yük daşımaq, uzun yolda avtomobil istifadə etmək, normal xarici ev işləri, ev təmizliyi qan şəkərinizi sala bilər. Belə vəziyyətlərdə əvvəldən dərmanınızı azaltmalı və ya əlavə yemək yeməlisiniz.
Bəzi dərmanlar, şəkər salıcı dərmanlarınızı təsirini artıraraq qan şəkərini sala bilər. Bu səbəblə şəkər salıcı ilaçlarınızdan başqa dərman istifadə etməniz lazımdırsa mütləq həkiminizə problem və diabetli olduğunuzu bildirin. Spirt alınması ilə də qan şəkəri düşə bilər; axşam spirt alışı ilə gecə yarısı və səhərə doğru qan şəkəri düşə bilər.
Hipoqlikemiya əlamətləri nələrdir?
Hipoqlikemik əlamətləri; şəkərin düşmə sürətinə və qan şəkərinin səviyyəsindən asılıdır. Məsələn; insulin kimi qan şəkərini çox tez təsir edən dərmanlara bağlı Hipoqlikemiya əlamətləri çox diqqətə çarpandır.
Bu əlamətlər arasında;
* Ani gələn soyuq tərləmələr,
* Əllərdə titrəmə,
* Dalğınlıq,
* Ürək bulanması,
* Aclıq,
* Özünü pis hisseyleme
Ətrafdakılar xəstənin rənginin solduğunu və terlediğini görürlər. Bu əlamətlər çox qısa müddətdə saniyələr, dəqiqələr içində ortaya çıxar. Vəziyyət daha da irəliləsə nəfəs darlığı, şüur itkisi və koma inkişaf edə bilər. Ağızdan istifadə həblərə bağlı şəkər düşmələri daha yavaş inkişaf edər. Yüngül hallarda; aclıq hissi, baş ağrısı, sərsəmlik hissi, diqqəti toplayamama kimi əlamətlər yanında şəxsiyyət dəyişiklikləri ortaya çıxar. Tez əsəbiləşmə, mənasız danışmalar, qarışıqlıq hissi, danışarkən idarəsi itirmə görülə bilər. Bəzən də heç bir əlamət görülməyə bilər.
Hipoglisemidən necə qorunmalıdır?
Hipoqlikemik müalicə edilməsinin yanında; hipoglisemiye səbəb olan faktorlar aradan qaldırılmalı və xəstənin bu vəziyyətə gəlməsi önlənməlidir. Hipoglisemidən görə bəzən xəstələr; dərmanları və həkimi günahlandıraraq müalicəni bırakabilmektedir.
* Xəstələr həkimlərinə xəbər vermədən dərmanlarının miqdarını dəyişdirməməlidir.
* Şəkər salıcı dərmanlar həmişə eyni saatda alınmağa çalışılmalıdır. Dərmandan sonra yeməklər nizamlı məğlub olmalı; ara paylarda laqeydlik edilməməlidir.
* Dərmanların və yeməklərin qan şəkərini necə təsir etdiyini görə bilmək üçün, evdə nizamlı olaraq qan şəkəri ölçümü edilməlidir.
* Alqı-Satqı, idman, gəzinti, avtomobil istifadə etmə kimi qeyri-adi fiziki fəaliyyət bulunulacaksa əvvəldən qan şəkəri ölçülməli və xəstələr yanlarında mütləq əlavə yemək saxlamalıdırlar. İdman əvvəli və sonrası qan şəkəri idarəsi edilməlidir.
* Əlavə dərman istifadə etmək lazımdırsa mütləq həkimə müraciət olunmalıdır.
* Xəstələr yanlarında diabetli olduğunu bildirir bir şəxsiyyət saxlamalıdır. Beləcə lazım olduğunda sürətlicə kömək sağlanabiler.