AIDS, Acquired Immuno Deficiency Syndrome sözlərinin qısaltması olaraq ortaya çıxmış və Əldə edilmiş Qeyri-kafi İmmunitet Sistemi Sindromu olaraq Türkcəyə çevrilmiştir.AIDS ilk olaraq 1981-ci ildə Amerika Birləşmiş Ştatlarında keşfedilmiştir.Keşfinden dərhal sonra sürətlə yayılaraq; kişi, uşaq, qara, ağ, Latın, Asiyalı, zəngin, kasıb demədən bir çox insanın ölümünə səbəb olmuştur.Günümüze qədər AIDS-dən 225.000 adamın öldüyü kaydedilmiştir.Bu sayı hər 13 ilə 15 ayda ikiyə katlanmaktadır.AIDS üçün hələ də qəti olaraq bilinən bir müalicə üsulu bulunmamaktadır.
AIDS\’ten qorunmaq bu təhlükəli və ölümcül virusun yayılmasının qarşısını almaq üçün tətbiq oluna biləcək tək yoldur. HIV, Human Immune Deficiency Virus, bədən immunitet sistemi virusu, AIDS tamamilə bədən immunitet sistemi ilə əlaqədar olduğundan, xəstəliyə səbəb olan virusa bu ad verilmiştir.Virüs, insan bədəninin xəstəliklərə qarşı müqavimətini təmin edən immunitet sistemini təsirsiz hala getirmektedir.Vücut immunitet sisteminin təsirsiz hala gəlməsi, virusdan təsirinə asanca başedebildiği deiğer xəstəlik mikroplarıyla artıq çarpışamayacak vəziyyətə gəlməsi deməkdir da sadə bir enefeksiyonun belə ölümcül hala gəlməsinə səbəb olabilir.
AIDS xəstələrinin yarısından çoxu immunitet sistemlərinin təsirsiz hala gəlməsi üzündən sadə infeksiyalara məğlub həyata vida etmişlər. İnsan bədəni bir dəfə HIV virusu ilə yoluxmuş olmuşsa artıq bu virusun hiçbirşekilde yox edilməsi ya bədəndən atılmasımümkün değildir.Fakat, virusun təsirlərinə mane olmaq üçün bir sıra dərmanlar inkişaf etdirilmişdir. Bunlardan ilki və ən çox bilinəni AZT (Zidovudine) adı verilən dərmandır. Bu dərman virusun çoxalmasını engellemektedir.AZT AIDS virusunun meydana gətirdiyi ifadə edilərin görünməsini maneə törətməkdə və AIDS-li xəstənin həyatının kısmende olsa uzanmasını təmin edir.
Elm adamları AİDSlə savaşabilmenin digər yollarını axtarmağa davam etmektedirler.Son illərdə bu mövzuda böyük inkişaf kaydedilmiştir.AIDS\’e qarşı qorunmaq üçün peyvəndlərin testləri hələ də təcrübi aşamadadır.1990-ci ilin əvvəllərindən etibarən bu mövzuda müvəffəqiyyətli nəticələr qeydə alınır. AIDS toxunma, öpüşmə, tənəffüs kimi xarici kontaktlarla bulaşan bir xəstəlik deyildir səbəblə insanların AIDS-li xəstələrə yaxınlaşmaması yada onları cəmiyyətdən dışlaması həm gərəksiz hemde səhv bir tutumdur. Çünki AIDS-li bir xəstəyə toxunaraq və ya yanında edərək AIDSə tutulmanın mümkün değildir.Ayrıca AIDS evcil heyvanlardan, tualet, üzmə hovuzlarından, qab yada stəkanlardan yoluxucu xüsusiyyət göstermez.Bu səbəblə insanların bu mövzularda qorxudulması yada yersiz bir qayğıya səbəb olunması çox yanlıştır.
AIDS \’in ana bulaşma yolu seksual birləşmə, uyşturucu istifadəçilərinin enjektyörlerini paylaşması və çox da az olsa qan transferidir.Ne təəssüf ki, AIDS xəstəliyinə tutulmuş hamilə bir qadının daha doğulmamış körpəsinin bu xəstəliyə tutulmuş deməkdir. Niyə AIDSə daha əvvəl eşitməmişdim? AIDS 1981-ci ilə qədər müəyyən bir xəstəlik değildi.AIDS\’in izinin sürülmesidoktorların bu bilinməyən xəstəliyi kafi dərəcədə tanımasıyla başladı.AIDS\’in ilk rast gəlindiyi 1981-ci ildə ABŞ-da 316 adamın AIDS xəstəliyinə tutulduğu təsbit edilmiştir.Beş il sonra 1986-ci ilin avqustunda 23.000 hadisə hesabat edilmiştir.Hastalığın artımı böyük bir sürətlə davam etmiş və 1990-cı illərdə yalnız ABŞ-da 60.000 nin üstündə AIDS xəstəsi təsbit edilmiştir.Bu sürətli artım, elm adamları, həkimlər və hökumətlər üçün bir siqnal olmuş və onları mövzuyla ciddi şəkildə maraqlanmağa itmiştir.AIDS \’ in gerçək mənşəyi bilinmir. Çünki AIDS yeni inkişaf etmiş bir xəstəlikdir.
QİÇS-in mənşəyi haqqındakı ən etibarlı görüş xəstəliyin Afrika mənşəli olduğudur.Afrika\’da ki yaşıl meymunların daşıdığı bir virus insanlarda rast gəlinən AIDS virusuna çox benzemektedir.Bilimsel təxminlər meymunlarda rast gəlinən virusun təbii mühitdə orqanizmlər içində həyatını davam etdirərək, mutasiya keçirdiyi və burdanda insanlara keçdiyi üzərində konsentratları. görülən mutasiyanın çox nadir olduğu da görüşlər arasında iştirak almaktadır.Bir başqa görüş isə virusun bioloji silah olaraq çıxarılmağa istəndiyi lakin nəticənin təsiri uzun müddətdə görüldüyü üçün araşdırmalara davam edilmədiyi, və bir ara necə oldusa labaratuvar xaricinə çıxarılaraq insanlara bulaştırıldığı üzərinədir.
Yaşıl meymunlar Afrikanın çoxu bölgəsində ləzzətli bir yemək olaraq görülmektedir.Virüsün meymunlardan insana yaxşı bişməmiş orqanlardan yada ətlərin bişirilməyə hazırlanarkən meydana gələ biləcək kəsik və s. kimi yaralardan bulaşmış ola düşünülmektedir.Çünkü bilindiyi kimi virusun yoluxma yollarının ən əhəmiyyətlilərindən biri kandır.Hastalığın ilk insana yoluxması belə olmuştur.Bundan sonra xəstəlik digər insanlara seksual birləşmə və narkotik istifadəsi və qan transferləri əsnasında yayılmıştır.Afrika dövlətlərinin bir çoxu bu görüşün məntiqli olduğunu müdafiə etməkdədir. bu hadisələrin heç biri irqlə əlaqədar değildir.Şunu unutmamaq lazımdır ki tək bir adam deyil bütün insanlıq Aids\’in inkişafından məsuldur; və bizdə bu məsuliyyəti paylaşmaqdan və bu öldürücü virusun yayılmasını əngəlləməkdən məsul verdilər.
AIDS və İlgili xəstəliklərinin Əlamətləri Nələrdir?
AIDS və eyni virus tərəfindən meydana gətirilən digər xəstəliklərin əlamətləri dərhal dərhal aynıdır.Aynı soyuq və qripin bir-birləriylə özdeşleştirlmesi gibi.Fakat AIDSə yada əlaqədar xəstəliklərindən birinə tutulmuş bir adam üçün bu əlamətlər çox ısrarcıdır və səbəbi yox kimi görünür.Kişi heç bir zaman özünü nəyin xəstə etdiyini tapa bilməz və xəstəliyin öhdəsindən gelemez.Çünkü yalnız həkimlər və mövzu ilə əlaqədar araşdırma edən elm adamları bu əlamətləri diaqnoz edebilirler.Bu ifadə edilərin həkim tərəfindən açıqlanan bir qismi belədir:
Fiziki və zehni fəaliyyətləri təsir edən, səbəbi açıqlana həddindən artıq bir yorğunluq
Zəifləmə yada diet kimi hər hansı bir fəaliyyət söz mövzusu olmadan iki aydan qısa bir müddətdə 7-10 kilo itkisi.
Bir neçə həftənin sonunda atəşin açıqlana bir şəkildə 39 dərəcənin üstünə çıxması
Yuxu əsnasında adamın üstünü islaq edəcək dərəcədə tərləmə
Səbəbi bilinməyən bir şəkildə bədəndəki ifrazat bezlərinin qabarması. (Xüsusilə boğazda, boyunda və kreslo altında olan linfa bezlərinin qabaran ən geniş halını alması)
Dilin üzərində və ağız içində ağ nöqtələr yada ləkələrin meydana gəlməsi
İsrarla davam edən ishal
Hər hansı bir tənəffüs enfeksiyonuyla meydana gələn və çox uzun sürən quru öskürək
Xüsusilə öskürəklə birlikdə ibarət nəfəs darlığı.
Dəri üstündə yada altında ibarət olan qat-qat, yada yüksələn bir şəkildə ləkə və şişliklərin meydana gelmesi.Başlangoçta çürükmüş kimi qəbul edilə bilər lakin bunlar zamanla kaybolmazlar və ümumiyyətlə ətraflarındakı dərilərdən çox daha sərtdir.
AIDSə Necə Önleyebilirim?
AIDS ə Necə Önleyebilirim?
Şübhəsiz ki, cinsi birləşmədən qaçınmaq AIDS virusunun bu yolla sizə bulaşmasını engelleyecektir.Fakat çoxu insan həyatlarında seksual davranışlardan bir ölçüdə olsa qaçmaq yerinə bunu fərqli kəslərlə fərqli yollarla sınağa davam etməkdədir və çox təəssüf ki indiki vaxtda bu seçimi etmiş insanların bir çoxu səhər bir AIDS xəstəsi olaraq uyanmıştır. Seksual birləşməyə girdiyiniz hər adam daha böyük bir risktir.Çünkü hər yeni partner AIDS virusuyla yoluxmuş olma ehtimalını arttırmaktadır.Bu öz həyatınızla Rus ruleti oynamaq kimidir.
Latex prezervativlər AIDS virusunun meydana gətirdiyi infeksiyalara qarşı qorunmanın ən təsirli yoludur.Çünkü prezervativlər virusun bir adamdan digərinə keçməsini maneə törədəcək fiziki baryer vəzifəsi edərlər səbəblə, AIDS və ya hər hansı bir zöhrəvi xəstəliyə tutulma riskini azaltmaq üçün prezervativ istifadə edilməsi lazımdır. Prezervativlər ayrıca oral sex əsnasında meydana gələ biləcək riskləri azaltmaq içində kullanılabilir.AIDS virusunun yoluxma riskinin mane xüsusiyyətdə bir prezervativin necə olması lazım olduğu \”prezervativlər haqqında Bilinməsi Gerekenler\” hissəsində izah edilmişdir.
kişilər; hansı seksual fəaliyyətin nə qədər riskli olduğunu öyrənərək, seksual davranışlarını dəyişdirə və beləcə AIDSə tutulma riskinide azalda bilərlər. AIDS yoluxma riski baxımından az riskli deyə biləcəyimiz bir çox seksual davranış olduğu bilinmektedir.Fakat; prezervativsiz seksual birləşmə ehtiva edən fəaliyyətlərin nəticəsində asanca AIDS yoluxa unutulmamalıdır.Bu səbəblə kəslərin özlərini və sevdiklərini AIDS təhlükəsindən qorumaq üçün etibarlı sex mövzusunda bilgilenmek üçün vaxt ayırması lazımdır.