TƏYİN:
Ətraf toxumadakı infeksiyaya bağlı ağciyər əriməsi ilə inkişaf edən içi irin
ilə dolu ağciyər kaviteleri. Ümumi gediş ani başlayıcı və ilerleyicidir.
genetik:
• Bilinən genetik keçid yox
Görülmə sıxlığı:
• Bilmirəm, oldukçanadir
Yaş:
• Gənc yetkinlərdə (16- 40 yaş); orta yaş (40- 75 yaş) da tez görülər
Cins:
• Kişi = Qadın
Əlamət və tapıntıları
• Öskürək
• Ağız qoxusu
• Bəlğəm
• İltihaplı, kötü- qoxulu bəlğəm
• Atəş
• Sinə ağrısı
• Nəfəs darlığı
• Üşüme, titrəmə
• Halsızlıq
• qırıqlıq
• Zəifləmə
• çəki itkisi
• Gecə tərləməsi
• Qanlı bəlğəm
• Tənəffüs səslərində azalma
• Hırılıtılı tənəffüs
• Tez-tənəffüs
• Vurman
• Tərləmə
• Asimmetrik sinə hərəkətləri
• Barmaq çomaklaşması
SƏBƏBLƏRİ
• Xarici cisimlərin ağciyərə qaçması nəticəsində yaranan sətəlcəm.
• Ağciyər toxumasını əridən tipdə sətəlcəm
• Vücudun başqa yerində yaranan iltihabın qan yoluyla Ağciyərlərə çatması və burda sətəlcəm etməsi (septik emboli)
• Bakteriyaların qana qarışması
• Bronxial tıxanması və ya darlığı
• Şişlər
RİSK FAKTORLARI
• Pis ağız və diş baxımı, diş əti iltihabları.
• Alkoqolizm
• Dərman asılılığı
• Epilepsiya (Sara Xəstəliyi)
• Şüur itkisi
• Ağciyər xərçəngi
• İmmunitet sistemi təzyiqlənməsi
• Diabetes mellitus (Şəkər xəstəliyi)
• Xarici cisim
• Mədə məzmununun yemək borusuna qaçması (Gastroözafagial reflü)
• Sinüzit
Diaqnoz
Labaratuarı
• Ağ kürə yüksəlməsi
• qansızlıq
• Serum Zülal azalması
• Bəlğəm mədəniyyəti və antibiogramında iltihaba yol açan mikrobun çıxarılması.
Baxılıb
• Ağciyər grafisi- abses və ətrafında iltihab sahəsi dəqiq olaraq görülür
• Hava- maye səviyyəsi
• Ağciyər pərdəsində maye toplanması
• Kompüterli tomoqrafiya: abses lokalizasyon və yayılması müəyyən edir.
Diaqnoz İşlemleri
• Bronx tıxanması və ya darlığı şübhəsi varsa bronkoskopi edilər. (Ucunda kiçik kamera olan fiberoptik fleksibl bir boru ilə bronxların içi araşdırılar)
• Sinə yüzüeyinden iynəylə girərək abses nümunə almaq (Transtorasik ağciyər biopsisi) mümkündür.
Müalicə
• Ciddi isə və ya Cərrahiyyə uygulanacaksa yatırılarak müalicə edilməlidir.
ÜMUMİ TƏDBİRLƏR
• Xüsusi mövqelər və masajlarla ağ ciyərdəki abses bəlğəm vasitəsilə atılmağa çalışılar (Postural drenaj)
• Ağciyər fizyoterapisi
• səbəbi istiqamətli müalicə (məsələn., Antibiütikler)
• Komplikasyonlar üçün cərrahi metodlar gərəyə bilər.
Diyet
• Qadağa yox
XƏSTƏNİN öyrədilməsi
• Tənəffüs fizioterapiya üsulları
DƏRMANLAR
• Mədəniyyət və həssaslıq nəticələrinə görə antibiolikler istifadə edilər.
XƏSTƏNİN izlənilməsi
• Ağciyər grafilerindeki kistik boşluq (Kavite) itənə və ya düzələnə qədər (bir neçə həftə və ya ay) müalicəyə davam edilir.
GÖZLƏNİLƏN TƏRƏQQİ VƏ prognoz
Ümumiyyətlə üz güldürücü. % 25 nisbətində sekel qalar. Birlikdə başqa xəstəlik varsa sekel artar
Ağciyər Absəsi
Tərif: Ağciyər parankimi içində iştirak edən, harabiyet və bir ya da bir çox hava-maye səviyyəsiylə karekterize kavite təşəkkülü seyr süpüratif infeksiyondur. İki sm-dən kiçik multipl kavitelerle seyr formasına nekrotizan sətəlcəm adı da verilir.
Klinik Tapıntılar: Davamlı atəş, titrəmə, öskürək, lezyonun plevraya yaxın olduğu vəziyyətlərdə yan ağrısı görülür.Genel vəziyyət sürətlə pozular. Apse bronşa açılsa irinli, pis qoxulu bəzən qanlı bəlğəm görülebilir.Kilo itkisi, irəliləyən müddətlərdə çomaq barmaq inkişafı görülebilir.Fizik müayinədə yüksək atəş, taxikardiya, dispne, siyanoz, apse tərəfində tənəffüs səslərində azalma, Tuber üfürəm, apse bronşa açılmışssa kavern üfürümü eşidilə bilər. Bəzən kronikleşebilir. Bu vəziyyətdə halsızlıq, öskürək, intermittan atəş, pis qoxulu bəlğəm, zəifləmə, çomaq barmaq görülər.
Etyoloji: Ən əhəmiyyətli predispozan faktorlar; arzu, periodontal xəstəliklər və jinjivittir. Ayrıca bronşektazi, bronx karsinomları, infarkt, septik emboliler, bakteremi, intraabdominal infeksiyalar,, bronşta obstruksiyon, diabetes mellitus, malignansi, AIDS, və immünsupresyon da predispozan faktorlar arasındadır. Faktor mikroorqanizmlər xəstənin orofaringeal kolonizasyonu və immunitet vəziyyətinə görə dəyişər. Ən tez faktorlar; orofarinkten aspire edilən anaeroplardır, çogunlukla da polimikrobiyal infeksiyalar inkişaf edər. Xəstəxana mühitində, orofarinkste qram mənfi mikroorqanizmlərin kolonizasyonuna baglı olaraq, qram mənfi yol açdığı apseler inkişaf edə bilər. Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae və Pseudomonas aeruginosa nekrotizan sətəlcəm edə bilər. Hematojen infeksiyalar daha çox stafilokoklarla meydana gələr. Hədiyyəsidir çatışmazlıq problemi olanlarda Nocardia spp və bir çox fərqli faktor ola bilər.
Diaqnoz: Yüksək atəş, toksik cədvəl və pis qoxulu bəlğəmi olan bir xəstədə klinik olaraq düşünməlidir. Hava-maye səviyyəsi olan bir kaviter görünüş ya da multipl kiçik ekskavasyonlarla seyrli bir sətəlcəm ilə tanı qoyular. Lazım olsa kompüterize tomoqrafiya çəkilir. Qan mədəniyyəti, bəlğəm araşdırma və aerop mədəniyyəti, mümkünsə digər nümunələrdən mədəniyyət edilməlidir.
Ayırıcı Tanı: Ən çox ağciyər xərçəngi ilə qarışar. Vərəm, kist və büllörle də qarışa bilər. Bu xəstəliklərdə sistemik simptomların olmaması, sətəlcəm tapıntılarının olmayışı ayırıcı tanıda əhəmiyyət qazanar
Müalicə:
Antimikrobiyal agentlər verilir. 2-4 ay kimi uzun müddətli müalicə lazımdır. Klinik və radioloji xüsusiyyətlərlə izlenir.Çogunlukla anaeroblarla və polimikrobiyal olduğu üçün müalicə seçimi buna görə edilər. Penicillin G + clindamycin və ya metronidazol, betalaktam / betalaktamaz inhibitorları, karbapenemler, immünsupresyonu olanlardabetalaktam agent + aminoglikozid, qram mənfi infeksiyonlardaüçüncüjenerasyon sefalosporin + metronidazol kombinasiyası istifadə edilə bilər. Stafilokokal infeksiyonlarda penisilinaza müqavimətli pensilini, sefazolin, metisilin müqavimətli stafilokoklarda və glikopeptitler istifadə edilər. Trimethoprim / sulfamethoxazole və yeni kinolonlar da birləşməsi müalicəsində yer ala bilər. Postural drenaj dəstəkləyici müalicədə əhəmiyyət qazanar, lazım olsa tanı, drenaj məqsədli və xarici cisim çıxarma üçün bronkoskopi tətbiq olunur.
Qorunma: aspirasyonu maneə törədilməsi əhəmiyyətlidir. Şüur pozuqluğu və udma çətinliyi olan xəstələrdə diqqətli bəsləmə edilməlidir. Arzu vəziyyətində dərhal posdural drenaj tətbiq olunmalıdır.