Ağciyərlər bədənimizdəki orqanlara oksigen təmin edən sinə qəfəsi içərisində iştirak edən orqanımızdır. Ağciyəri təşkil toxumalarda olan hüceyrələrin idarə xarici çoxalması nəticəsində ağciyərdə kütləvi meydana gətirməsi nəticəsində ağciyər xərçəngi inkişaf edər. Ağciyər xərçəngi inkişaf əvvəl ətrafındakı qonşu toxumalara daha sonra da qan yolu ilə yayılaraq başda qaraciyər, sümüklər, böyrək üstü vəzin və beyin toxuması olmaq üzrə digər orqanlara yayılır.
Ağciyər xərçəngi, xərçəng hüceyrələrinin görünüşünə görə başlıca \”kiçik hüceyrəli ağciyər xərçəngi\” və \”kiçik hüceyrəli xarici ağciyər xərçəngi\” olmaq üzrə ikiyə ayrılar. Ağciyər xərçənglərinin təxminən yüzdə 80-i kiçik hüceyrəli xarici ağciyər kanserleri\’dir. Müalicə xərçəng növünə görə fərqliliklər göstərir.
Görülmə Sıkığı
Ağciyər xərçəngi, dünyada ildə 1.3 milyon qadın və kişinin ölümünə səbəb olan və ən sıx görülən xərçəng tipidir. ABŞ-da 2010-ci ildə 222.000 yeni xəstəyə ağciyər xərçəngi diaqnozu qoyulmuş və 157.000 xəstə kaybedilmiştir. Qlobal artım sürəti ildə yüzdə 0.5 kadarken, bu oranın qadınlarda yüzdə 4.1 olması diqqət çəkicidir. Ölkəmizdə ağciyər xərçəngi sıxlığı 45-60 / 100.000 qədərdir. Hər il təxminən 40.000 yeni fakta rast gəlinir və 25.000 qədər xəstə itirilməkdədir.
Risk Faktorları-Qorunma Yolları
Ağciyər xərçəngi inkişafına yol açdığı göstərilmiş ən əhəmiyyətli risk faktoru siqaret istehlakının. Ağciyər xərçəngli xəstələrin yüzdə 90\’ınında siqaret istehlakı söz mövzusudur. İstehlak edilən siqaret sayı və ili artıqca risk də artmaqdadır. Siqaret tüstüsü yalnız aktiv siqaret çəkildiyində deyil, siqaret çəkməsi də passiv olaraq siqaret tüstüsünə məruz qalanlarda da ağciyər xərçəngi inkişafı riskini artırır. Bunların xaricində asbest və erionit kimi əksəriyyətlə torpaqda olan minerallar və xarici mühitdə buluınan Radon qazı maruziyeti də xərçəng inkişafı üçün risk meydana gətirər.
Ağciyər xərçəngi irsi bir xəstəlik olmamaqla birlikdə, ailəsində ağciyər xərçəngi olan kəslərdə yuxarıda adı keçən risk faktorlarına məruz qalındığında ağciyər xərçəngi inkişaf riski daha yüksəkdir.
Belirtiler
Ağciyər xərçənginin başlıca əlamətləri:
1) Öskürək
2) Balgamda qan olması və ya qan tüpürmə
3) Nəfəs darlığı, xırıltılı tənəffüs
4) Sinə və qol ağrısı
5) Səs batıqlığı
6) Boyun və yüzdə şişlik
7) İştahsızlıq, kilo itkisi, halsızlıq, yorğunluq
Yuxarıdakı əlamətlərdən hər hansı biri müalicəyə baxmayaraq keçmir və ya təkrarlayır və xəstə siqaret çəkir isə ağciyər xərçəngindən şübhə edilməli və lazımlı tədqiqlər edilməlidir.
Diaqnoz
Ağciyər xərçəngi diaqnozu radioloji, bronkoskopik, cərrahi və patoloji üsullar ilə qoyular:
Ağciyər Rentgeni
İlk pillədə həkiminiz tərəfindən istənəcək tetkiktir.
Kompüterli Tomoqrafiya: Xəstəliyin daha yaxşı göstərilməsi və yaygınlığının araşdırılması üçün lazımlı ola bilər. İstenilme məqsədinə görə dərmanlı və ya dərmansız çəkilə bilər. Biyopsi yerinin və üsulunun seçimində də yol göstəricidir.
Bəlğəm İncelemesi
Bəlğəm çıxaran xəstələrdə ağciyər xərçəngi olub olmadığını təyin əvvəlcə bəlğəmin patoloji araşdırması tələb oluna bilər. Nəticələr, balgamda xərçəng hüceyrələrinin müsbət olması vəziyyətində qiymətlidir; mənfi nəticələr ağciyər xərçəngi olmadığını göstərməz.
Bronkoskopiya
Ucunda kamera olan bükülə bir cihazla tənəffüs yollarının araşdırılmasıdır. Bu əməliyyat yalnız xərçəng diaqnozu xaricində biopsiya alma imkanını da təmin edər. Videobronkoskop, otofloresan bronkoskopi, ucunda ultrasəs alıcısı olan bronkoskopi kimi növləri vardır. Ümumiyyətlə anesteziya altında aparılır, xəstə hər hansı bir acı, ağrı, tənəffüs çətinliyi hiss etməz. Bronkoskopik biopsiya alınması xəstəliyin irəliləməsi və ya yayılmasına səbəb olmaz.
İncə İynə aspirasyonu
Kompüterli tomoqrafiya görüntülemesinde müəyyən olunan və bronkoskopi ilə çatıla bilməyən kütləvi varlığında tomoqrafiya rəhbərliyində lokal anestezi altında incə bir iynəylə kütləyə çatmaq olar. Alınan nümunə xəstə başında patoloji uzmanınca qiymətləndirilər və diaqnoz üçün kafi materyel olana qədər davam edilir.
Cərrahi Əməliyyatlar
Mediastinoskopi: Nəfəs borusunun ətrafında iştirak edən linfa bezləri arasında qısa diametri 1 sm və üzərində olan linfa bezi varsa və ya PET araşdırmasında xəstəliyin yayılmasını düşündürən boyanma saptanmışsa sinə cərrahiyyəsi uzmanınca edilən diaqnostik / evrelendirme məqsədli bir əməliyyatdır.
Ağciyər rezeksiyonu: şişli toxunun, içində olduğu anatomik quruluş (lob) ilə birlikdə çıxarıldığı əməliyyatdır. Əməliyyat əvvəli tənəffüs funksiya testi, kardiyolojik müayinə və funksional qiymətləndirmə aparılır. Klassik üsul açıq əməliyyatdır (torakotomi). İndiki vaxtda VATS (videoyardımlı cərrahı) və ən aktual üsul olan Robotlar (DaVinci) yanaşma da edilə bilər. Əməliyyat əvvəli tanı alan adam üçün ən uyğun olan metoddan sinə cərrahiyyəsi ekspertindən öyrənə bilərsiniz.
Ağciyər xərçəngi müalicə mərkəzləri, həkimləri, qıymetleri üçün lütfən bizə yazın Watsapp : +90 533 547 61 95