Prekelampsi nədir?
Hamilələrdə, hamiləliyin 20. həftəsindən sonra yüksək təzyiq və sidikdə zülal müşahidə edilməsi ilə seyr xəstəlikdir.
preeklampsi səbəbləri
Qəti səbəb bilinmir. Bütün hamiləliklərin% 3-7\’sinde görülər. inkişafında;
• Avto immün xəstəliklər
• Damar problemləri
• Bəslənmə vərdişləri
• Genetik, rol oynaya bilər.
Risk faktorları;
• İlk hamiləlik
• Keçmişdə preeklampsi keçirmiş olmaq
• Çox doğum etmiş olmaq
• Ailə hekayəsi
• Obezite
• 35 yaş üzərində olmaq
• Diabet, yüksək təzyiq, böyrək xəstəliyi hekayəsi olmaq.
Preeklampsi Əlamətləri
Preeklampsi olanlar ümumiyyətlə özlərini xəstə hiss etməzlər. simptomlar;
• Ödem (Əllərdə, yüzdə və gözlərdə şişime)
• Ani kilo alışı (Bir iki gündə yada həftədə, bir kilodan çox almaq)
• Sudden weight gain over 1 to 2 days or more than 2 pounds (0.9 kq) a week
Ağır preeklampside simptomlar
• Geçmeyen baş ağrısı
• Tənəffüs çətinliyi
• Sağda qabırğa altında qarın ağrısı. Ağrı bəzən sol çiyində hiss edilə bilər.
• Sidik çıxışında azalma
• Ürəkbulanma və qusma
• Görmə qüsurları, (temporal korluq, işığa həssaslıq, bulanıq görmə, şimşək çaxma şəklində işıqlar görmə)
Müayinə və testlər
müayinədə;
• 140/90 mm / Hg üzərində yüksək təzyiq
• Əllərdə və yüzdə şişmə
• çəki artımı
Qan və sidik təhlillərini:
• Proteinüri (sidikdə zülal görülməsi)
• Qaraciyər fermentlərində yüksəlmə
• Platelet sayında azalma (trombositopeni)
Preeklampsi müalicəsi
Preeklamside tək müalicə körpənin doğurtulmasıdır. Ediləcək ultrason, qeyri-stress test və digər müayinə / tədqiqlər nəticəsində körpənin erkən doğuzdurulması ya da gözləmə mövzusunda qərar verilir. Ümumiyyətlə körpələr 37. həftədən etibarən xarici mühitdə sağlam bir şəkildə yaşayacaq inkişafa çatmışdır. Bu səbəblə preeklampsi daha pisləşməkdə körpənin doğuzdurulması qərarı alına bilər. Bu məqsədlə, normal doğumu başladan dərmanlar verilə yada keysəriyyə edilə bilər.
Preeklamsi yüngül seyrediyorsa və körpə inkişafı kifayət qədər deyilsə, körpə inkişafını tamamlayana qədər preeklampsi xəstələrinə izləm edilə bilər. Bu dövrdə;
• Yataq istirahəti (Sol yana yatmaq)
• Bol maye istehlak etmək
• Tuzsuz bəslənmə
• Tez-həkim nəzarəti ilə körpənin və ananın möhkəm təqibi
• Qan təzyiqini salacaq dərmanların istifadəsi üçün lazım ola bilər.
Xəstəxanaya yatış lazım olan vəziyyətlərdə;
• Ana və körpənin yaxından təqibi
• Qan təzyiqini aşağı salmaq, keşik keçirməyi maneə törətmək üçün dərmanların verilməsi
• 34. həftənin altındakı hamiləliklərdə, körpələrin ağciyər inkişafını sürətləndirmək üçün steroid inyeksiya üçün lazım ola bilər.
Aşağıdakı vəziyyətlərin varlığında, gözləmədən körpə doğurtulmalıdır (normal doğum və ya keysəriyyə ilə)
• Körpə inkişafının dayandığı, kafi qan və ya oksigen ala bilmədiyi vəziyyətlərdə
• Kiçik təzyiqin bir dəfə 110 mmHg və ya 24 saatda 100 mmHg üzərində seyr
• Qaraciyər testlərində pozulma
• Ciddi baş ağrısı
• Qarın bölgəsində ciddi ağrı
• Keşik keçirmə ya da zehni funksiyalarda dəyişiklik
• Ana ağciyərlərində maye təcrübəsi
• HELLP sindromu
• Platelet aşağılığı ya da qanama
• Sidik çıxışında azalma, yüksək proteinüri ya da böyrək funksiyalarında pozulma
Preeklampsi seyri
Preeklampsinin əlamətləri ümumiyyətlə doğumdan sonrakı 6 həftə içərisində itir. Ancaq yüksək təzyiq, doğumdan sonrakı bir neçə gündə daha da pisləşə. Preeklampsi görülən qadınlarda sonrakı gebeliklerinde də risk yüksəkdir. Ancaq, ümumiyyətlə ilk geçirildiğindeki qədər ağır seyr.
Olabiləcək fəsadlar
Anada görülən, nadir ancaq ciddi fəsadlar;
• Qanama problemləri
• Keşik (eklampsi)
• Fetal böyümə geriliyi
• Plasenta dəstə (Doğumdan əvvəl plasentanın, rəhmdən ayrılması)
• Qaraciyərin cırılması
• Enmə
• Ölüm (nadir hallarda)
Preeklamsi olan qadında aşağıdakı xəstəliklərin inkişafı baxımından yüksək risk mövcuddur;
• Ürək xəstəliyi
• Diabet
• Böyrək xəstəliyi